راهنمای عقرب گزیدگی و درمان آن در ایران۹۹

علامت های عقرب زدگی با توجه به سن فرد عقرب زده، نوع عقرب، محل و ساعت گزش متفاوت است و واکنش ساده مانند خارش، قرمزی پوست، تورم و خون مردگی و یا علامت های شدید تر مانند تغییرات فشار خون، نارسایی تنفسی و از کارافتادگی کلیه را ایجاد می کند و در صورت تاخیر در درمان منجر به مرگ می شود پس باید خطر عقرب زدگی را جدی بگیریم. دکتر نوروزیان تصریح کرد: با توجه به آمار بالای گزش ناشی از عقرب تمام مرکزهای بهداشتی درمانی در استان با وجود تمام کمبود ها و مشکلات، دارای سرم ضد عقرب هستند و در مواقع ضروری و مراجعه بیمار جهت درمان از این سرم استفاده می ‌شود و کمبودی در این زمینه وجود ندارد. وی خاطر نشان کرد: اوضاع کسی که دچار عقرب گزیدگی شده، نباید بی ‌اهمیت تلقی شود چرا که ممکن است جان بیمار در خطر باشد و اهمال ‌کاری به مرگ وی منجر شود. این مقام مسئول تاکید کرد: فردی که دچار عقرب‌ زدگی می‌ شود باید در اولین فرصت به بیمارستان رسانده شود و نیاز است آزمایش‌ های ویژه‌ ای برای بیمار انجام شود.
در ادامه ی مطلب برای اطلاعات بیشتر مقاله «بررسی اپیدمیولوژیک و عوامل زمینه ساز عقرب گزیدگی در جنوب استان کرمان»  را مطالعه فرمایید.

مقاله «بررسی اپیدمیولوژیک و عوامل زمینه ساز عقرب گزیدگی در جنوب استان کرمان»

نویسندگان:
علی حسینی نسب , کبری علیدوستی شهرکی , محمدحسین ترابی نژاد

 چکیده

زمینه:
عقرب گزیدگی یکی از مشکلات بهداشتی عمومی در نواحی مختلف دنیا میباشد. کشور ایران با توجه به نوع اقلیم و آب و هوا از نظر گونه بندپایان مخصوصاً عقرب هـا بـسیار غنـی میباشد و در زمره کشورهایی است که گونه های زیادی از عقرب ها به ویژه انواع خطرناک آن را داراست. هر ساله ۴۰ تا ۵۰ هزار مورد عقرب گزیدگی و موارد متعدد مـرگ ناشـی از عقرب گزیدگی در کشور اتفاق میافتد. شهرستانهـای جنـوب اسـتان کرمـان از منـاطق مـستعد در آب و هـوایی و اقلیمی برای عقرب گزیدگی می باشند.

روش کار:
این مطالعه به صورت توصیفی مقطعـی در طـی فـروردین ۱۳۸۲ لغایـت شـهریور ۱۳۸۵ درجنوب استان کرمان انجام شده وتمام موارد عقرب گزیده این شهرسـتان هـاکـه بـه تنهابیمارستان موجوداعزام یامراجعه میکردندموردبررسی، معاینه ودرمان قرارگرفتنـدو سپس پرسش نامه های شامل اطلاعات دموگرافیک،اپیدمیولوژیک و طلاعات بالینی برای آنهـاتکمیل می گردید.آنالیز آماری با استفاده ازبرنامه spss۱۵ انجام گرفته است.جهـت تجزیـه وتحلیل داده هااز آزمون مجذورکای استفاده شده است.

یافته ها:
در طی ۴۲ ماه مطالعه ۳۰۱ مورد عقرب گزیدگی مراجعه کردندکه بیشترین گـزش هـا درفصل بهاروتابستان بود.بیشترین ساعات عقرب گزیدگی بین ساعت ۶-۰ بامـدادصـورت گرفته وبیشترین محل عقرب گزیدگی دردست وپاها بوده است.۵۰ درصداز موارد عقرب گزیدگی درکسانی بوده که بیرون ساختمان وروی زمین میخوابیدنـد.۲۰ درصـدمـوارددر اطرافـشان خـاروخاشاک وهیزم نگهداری می کردند.اکثرمراجعه کنندگان تحت درمـان قـرارگرفتـه ومـرخص شدند.فقط دوموردمنجربه فوت،وجودداشت.

نتیجه گیری: 
به نظـر مـیرسـد یکـسری عوامـل پیـشگیری از قبیـل تعمیـر درزهـا و شـکاف ساختمانها، دور نگهداشتن هیزم و خار و خاشاک از محل زندگی و نخوابیدن در محـیط بـاز بیرون ساختمان بتواند تعداد عقرب گزیدگی را کاهش دهد.

هدیه ویژه ما به شما

                                                                                             pdf آموزش درآمد زایی میلیونی از زهر عقرب

«عقرب گزیدگی»

مقدمه:
  عقرب گزیدگی یکی از مشکلات عمده بهداشتی کشورهای توسعه نیافتـه گرمسیری و نیمه گرمسیری است که سـبب ایجـاد عـوارض وسـیعی از جمله واکنشهای پوستی موضعی شدید تا ایجاد مشکلات عصبی، قلبـی عروقی و تنفسی و گاهی مرگ مـی شـود. ایـن مـسأله موجـب تحمیـل هزینه های نسبتاً سنگین اقتصادی و ضایعات روحـی- روانـی بـه جامعـه میگردد. تا کنون حدود ۱۵۰۰ گونه کژدم شناسایی شده اسـت کـه در تمام قاره ها پراکنده اند و ایـن پراکنـدگی در منـاطق گرمـسیری و نیمـه گرمسیری بیشتر است. حدود ۵۰ گونه ی آن عقرب ها اهمیت پزشکی و بهداشـتی ویـژه ای دارنـد .وضـعیت عقـرب گزیـدگی در منـاطق و کـشورهای گوناگون با توجه به شیوه زندگی، وضع اجتماعی اقتصادی، وضع مسکن، چگونگی ارائه خدمات بهداشتی و گونه های هر منطقه جغرافیایی متفاوت است.کشور ایران با توجه به نـوع اقلـیم و آب و هـوا از نظـر وجـود بندپایان مخصوصاً عقرب بـسیار غنـی مـی باشـد .ایـران در زمـره کشورهایی است که گونه های زیادی از عقرب به ویژه انـواع خطرنـاک آنها گزارش شده است .موارد مرگ ناشی از گـزش در تمـام منـاطق کشور رخ میدهد ولی حدود %۷۵ از مرگهـا در سـه اسـتان خوزسـتان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان اتفاق می افتد .جنوب شـرق ایران به لحاظ وضـعیت جغرافیـایی و فرهنگـی و وضـعیت اقتـصادی و اجتماعی نسبت به سایر نقاط کشور از نظر وجـود عقرب گزیدگی ومارگزیدگی، وضعیت خاصی دارد. به عنوان مثال به علت شرایط خاص آب و هوایی و عدم وجود امکانات در اکثر مـوارد، مـردم در تابـستان هـا در بیـرون و در هوای آزاد می خوابند. نسبت به سایر مناطق کشور توسـعه کمتـر اسـت و شهرنشینی درصد کمی از جمعیت را تشکیل مـی دهـد. شهرسـتان هـای جنوب استان کرمان شامل کهنوج، قلعه گنج، اسلام آباد، منوجان و رودبار میباشـند کـه آب و هـوای گـرم و مرطـوب دارنـد. جمعیـت کـل ایـن شهرستانها حدود ۳۰۰ هزار نفر مـی باشـد. بـا توجـه بـه شـیوع بـالای عقرب گزیدگی در این مناطق و عدم انجام یک مطالعه جامع در مورد آن، به نظر میرسد با بررسی اپیدمیولوژیکی و تجزیه و تحلیل آن بتـوان بـه راهکارهـایی در جهـت پیـشگیری از مـوارد عقرب گزیدگی، درمـان بـه موقـع و جلوگیری از مرگ ومیر ناشی از عقرب گزیدگی دست یافت.

مواد و روشها :
این مطالعه به روش مقطعی و آینده نگر انجام شد و در آن تمام موارد عقرب گزیدگی مراجعه کننده بـه بیمارسـتان ۱۲ فـروردین کهنـوج از ابتدای سال ۱۳۸۲ لغایت شهریور ۱۳۸۵ مورد بررسی قرار گرفتند. هر مورد عقرب گزیدگی که بـه بیمارسـتان مراجعـه مـی کـرد تحـت معاینه، بررسی و درمان قرار میگرفت. برای هـر فـرد عقـرب گزیـده پرسش نامه ای که شامل اطلاعاتی از نظر سن و جـنس، زمـان وقـوع گزش، محل عقرب گزیدگی، وجود هیزم و خار و خاشاک درنزدیکی منزل،مکان گزش (داخل یا خارج ساختمان)، علائم، عوارض، فاصله زمانی گزش تا شروع درمان و نتیجه درمان، تکمیل می گردید. مصدومین از نظر شدت علائم و تظاهرات بالینی به سه دسته تقسیم شدند که عبارتند از:

علائم عمومی عقرب گزیدگی از نظر تأثیر بر سیستم عصبی بـه چنـد دسته تقسیم بندی شد. تحریکات سمپاتیک، تحریکات پاراسـمپاتیک، علائم عصبی مرکزی، و بدون علامت. بیمارانی که دارای علائم خفیف بودند به مدت ۶ سـاعت تحـت نظـر قرار میگرفتند و با درمانهای ضددرد ترخیص میشدند. بیمارانی که دارای علائم متوسط و شدید عقرب گزیدگی بودند آنتیونـوم دریافـت مـی کردنـد و حداقل به مـدت ۲۴ سـاعت تحـت نظـر بـوده و پـس از اطمینـان از بهبودی ترخیص میشدند. اطلاعات جمع آوری شده با برنامه SPSS۱۵ مورد تجزیه و تحلیـل آماری قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیـل داده هـا از آزمـون مجـذور کای استفاده شده است.

یافته ها:

از مجموع ۳۰۱ مورد عقرب گزیـدگی ۱۴۶ نفـر زن (۵/۴۸ درصـد) و ۱۵۵ نفر مرد (۵/۵۱ درصد) بودنـد. متوسـط سـن افـراد مـذکر ۲۵ و متوسط سن افراد مونث ۲۳ سـال اسـت. در بـین گـروههـای سـنی بیشترین و کمترین درصد عقرب گزیـدگی به ترتیب متعلق به گروههای سـنی ۱۹-۱۰ ساله و۷۰ سال و بالاتر میباشد. (۰۵/۰ p >جدول شماره ۱)

۸/۴۵ درصد عقرب گزیـدگی در دستها، ۵/۴۷ درصد در پاهـا، ۲ درصـد در سر و گردن و ۷/۴ درصد در ناحیه تنه اتفاق افتـاده اسـت. بیـشترین شیوع عقرب گزیدگی از ماههـای اردیبهـشت تـا شـهریور مـیباشـد. (نمودار شماره ۱ .)

موارد عقرب گزیدگی در خارج منزل بیشتر از داخل مــی باشــد (۶۳ درصــد در مقابــل ۳۷درصــد). ۲۰ درصــد مــوارد در اطرافشان خار و خاشاک و هیزم نگهداری می کردند. مدت زمان رسیدن به بیمارستان در اکثر موارد کمتر از ۳ ساعت است (۲۳۸ مورد، ۱/۷۹ درصد). تظاهرات بالینی شامل درد در محل عقرب گزیدگی(۸۶ درصد) قرمزی محل گزش عقرب(۷/۲ درصد) بی حسی و خواب رفتگی (۶/۹ درصد) و درد شدید عضلانی (۷/۱ درصد) است (نمودار شـماره ۲ .(۸/۷۳ درصد عقرب گزیدگی ها توسط کژدم سیاه، ۹/۲۵ درصـد توسـط کژدم زرد و ۳/۰ درصد توسط سایر عقرب ها صورت گرفته است. بیشترین موارد عقرب گزیدگی در ساعت ۰-۶ بامداد (۵/۴۱ درصد) و بین ساعت ۲۴-۱۸) ۶/۳۳ درصد) صورت گرفته است (جدول شـماره .(۲ اکثر افرادی که دچار علائـم و تظـاهرات شـدید شـده بودنـد (۷/۶۳ درصد) درساعات اولیه شب مورد عقرب گزیدگی قـرارگرفتـه بودنـد(جـدول شماره ۳ )اکثر افرادی که دچار علائم شـدید ناشـی از عقرب گزیدگی شـدند (۷/۳۶ درصد) در گروه سنی ۹-۰ ساله قرار داشتند. از نظر تأثیر گزش بـر سیـستم عـصبی، ۳ درصـد افـراد، تحریکـات سـمپاتیک، ۱ درصـد تحریکـات پاراسـمپاتیک، ۷/۰ درصـد علائـم سیستم عصبی مرکزی و ۹۵ درصد بدون علامت بودند. یک مورد بـا استفراغ، تغییر رنگ ادرار و کاهش سطح هوشیاری مراجعه کـرد کـه منجر به فوت گردید. مورد دوم فوت، نیز کودک سه ساله ای بود کـه با علائم ادم ریوی فوت شد. (ARDS) Adult Respiratory Distress Syndrome از نظر نتیجه اقدامات درمانی، ۳/۹۸ درصد بیماران بهبودی داشـته و مرخص شدند یـک درصـد اعـزام بـه مرکـز مجهزتـر و ۷/۰ درصـد علیرغم اقدامات درمانی فوت شدند.

«عقرب گزیدگی درمان»

بحث و نتیجه گیری:
مطالعه حاضر یک بررسی وسیع به مدت ۵/۳ سال است که طـی آن ۳۰۱ مــورد عقــرب گزیــدگی مراجعــه کننــده بــه تنهــا بیمارســتان شهرستانهای جنوب استان کرمان از نظـر دموگرافیـک و تظـاهرات کلینیکی و نتیجه درمان مورد بررسی قرار گرفتند. این بررسی نشان داد که شدت علائم مـسمومیت در افـرادی کـه در طی اوایل شب مورد عقــرب گزیــدگی قرار گرفته بودند بیشتر از سـایر زمـان هـا بود ( ۷/۶۳ درصد مصدومین اوایل شب، علائم شدید داشتند) در طی شب ممکن است عقرب چند گزش دیگر داشـته باشـد. بنـابراین بـه تدریج از میزان زهر عقرب کاسـته خواهـد شـد .اکثـر عقــرب گزیــدگی (۱/۷۵ درصد) در طی شب یعنی بین ساعت ۶ عصر تا ۶ صبح اتفـاق افتـاده است.کژدم معمـولاً روزهـا را در مکـانهـای امـن مثـل شـکاف دیوارها، زیر سنگها، لابه لای خاشاک، زیر حصیر و خرده چـوبهـا، بین برگها یا زیر پوسـت شـل شـده ی درختـانی مثـل اکـالیپتوس، سوراخهای تنه ی نخل، میان نخالـه هـای سـاختمانی و حتـی داخـل کفش، پوتین و دمپاییهای جلو بسته بی حرکت میماند و شبهـا از مکان امن خود برای شکار خارج میشود.شدت علائم بالینی در گروه سنی ۹-۰ ساله بیشتر از سایر گروهها بود (۷/۳۶ درصد افراد بـا علائم شدید). عواملی مثل سن و وزن بیمار، محـل عقرب گزیـدگی، زمـان نیش زدن و نوع عقرب بر شدت مسمومیت مؤثر هـستند. مـسمومیت در افراد مسن و کودکان خطرناکتر است. هر چـه وزن آسـیب دیـده کمتر باشد مقدار سم عقرب  نسبت به کیلوگرم وزن بدن بیشتر خواهد بود در نتیجه خطر مسمومیت بیشتر است.موارد عقرب گزیدگی در ناحیه سر و گردن کم بود (۲ درصد) که همین می تواند دلیلـی بـرای مـوارد کـم اعزامها و تلفات باشد. طبق مطالعات، گزش سر و گردن خطرناکتـر از اندام هـای دسـت و پـا اسـت.همچنـین زمـان رسـاندن فـرد عقرب گزیده به بیمارستان در اکثـر مـوارد (۱/۷۹ درصـد) کمتـر از ۳ ساعت بوده است و بـا اقـدامات درمـانی مناسـب خوشـبختانه ۳/۹۸ درصد افراد عقرب گزیده بهبودی داشته و مرخص شدند و ۲ مورد فـوت در اثر عوارض عقرب گزیدگی اتفاق افتاد. در مطالعـه هایی کـه در ترکیـه انجـام شده نیز یک مورد فوت در اثر ادمریـه اتفـاق افتـاده اسـت.در مطالعه دیگر در خوزستان نیز ۳ مورد مرگ در اثر عـوارض ناشـی از عقرب گزیدگی اتفاق افتاده است . ۸/۷۳ درصد موارد عقرب گزیدگی با عقرب سیاه، ۹/۲۵ درصد توسط عقرب زرد و ۳/۰ درصد با سایر گونه های عقرب صورت گرفته است. طبـق مطالعـه دهقــانی و همکــاران در ســال ۱۳۷۷ در کاشــان از ۲۰۰ مــورد عقرب گزیدگی گزارش شده در طول یک سال، ۳۰ درصد مربـوط بـه عقرب سیاه (آندروکتونوس کراسیکودا) ۶۲ درصد مربوط به عقرب های زرد (مزبوتوس ائپوس) و ۸ درصد موارد عقرب نامشخص بوده اسـت.از نظر تظاهرات بالینی اکثـر مـوارد (۸۶ درصـد) فقـط درد در محـل عقرب گزیدگی را گزارش کردند و از نظر علائـم عـصبی، ۷/۴ درصـد مـوارد علائم عصبی را نشان دادند و ۹۵ درصد بدون علامت بودند. بسیاری از گونه های عقرب بی ضرر هستند و نیش آنها فقـط باعـث بـروز درد شدید یا حساسیت و سوزش می شود و اغلـب در محـل عقرب گزیدگی تـورم موضعی و متعاقب آن احساس سوزن سوزن شدن ایجاد می شود کـه معمولاً بدون هیچ عارضهای طی چند سـاعت بهبـود مـی یابـد. زهـر برخی گونه های خطرناک عقرب باعث لیز گلبولهای قرمز می شود و برخی ازگونه های عقرب زهر مهلک تری دارند که آثـار آن بـه صـورت علائـم سیستم عصبی است .به نظر می رسد یکسری عوامل پیشگیری از قبیل تعمیـر درزهـا و شکاف ساختمان ها، دور نگه داشتن هیزم و خار و خاشاک از محل زندگی و نخوابیدن در محیط بـاز بیـرون سـاختمان بتوانـد تعـداد عقرب گزیدگی را کاهش دهد.

قابل ذکر اصل بسیاری از عقرب ها از همین مکان ها برای درامدزایی با زهر عقرب صید میشوند و گاهی اوقات پرورش عقرب تنها برای استفاده از زهر عقرب نیست بلکه برای استفاده از روغن عقرب میباشد.