محل پرورش عقرب :
کسانی که پرورش عقرب می دهند بایدباویژگی های زیستی ورفتاری عقرب به خوبی آشناوآگاه شوندتابتوانندازعقرب بهرمندی مناسب داشته باشنددرضمن تاحدامکان کمترین میزان آسیب رابه عقرب واردکنند.همچنین برای گرفتن زهرعقرب امکانات،تکنولوژی و افراد متخصص نیاز است چون میزان زهرعقرب بسیاراندک است وبراساس گزارش درگونه های عقرب ایران شایع درکشوربطورمتوسط ازهر نمونه کژدم ۱تا ۲صدم میلی گرم سم عقرب خشک باروش الکتروشوک بدست می آیدچراکسب وکار عقرب پرسوداست ؟درحال حاضرپرورش عقرب بسیارنوپااست وهنوزاشباع نشده است.عقرب موجودبسیارمقاومی است وتلفات کمی دارد.زهرعقرب گران قیمت ترین مایع دنیاست و درآمدزایی از زهرعقرب نیاز به مکان کوچکی داردوهزینه زیادی نداردتجارت وکارعقرب فقط کمی صبرمی خواهدونیازبه رسیدگی دائم ندارد (تنها روزی ۲ ساعت )
برخی دانشمندان برای شناسایی وبررسی پپتیدهای سم عقرب درنیش عقرب تحقیق می کنند،دیگرمحققان،درجستجوی راه هایی برای استفاده ازسم عقرب درگونه ها ی عقرب درجهت خدمت بیشتربه بشرهستند.یکی ازموثرترین کاربردهای زهرعقرب درجهت نابودی حشرات وآفات دربخش کشاورزی است.این امرمنجربه کاهش استفاده ازموادشیمیایی درروش های سنتی می شودکه براحتی می تواندبه حفظ محیط زیست وتعادل اکوسیستم وپایداری حیات کمک کند.ازسویی مطالعات در زمینه ی عقرب نشان داده اندسم عقرب درطبیعت تجزیه خواهد شد، بنابراین منجربه تغییرساختارآب وخاک نشده وسم عقرب نمی تواندبه بدن حیوانات وانسانهاراه یابد.تحقیقات نشان داد سم عقرب بعنوان یک آفت کش پتانسیل بالایی دارد.هرترکیب سم عقرب پپتیدی درون زهرعقرب دارای میلیونهاسال تجربه برای نابودی حشراتی خاص بوده وممکن است زهرعقرب برای انسان بی خطرباشد،چراکه برای نابودی یک حشره خاص درطبیعت سازگارشده است.ازاین رو دانشمندان بارمزگشایی سم عقرب توانستندبرخی نسخه هایی رابسازندکه مانندنمونه اصل عمل کند،اماهنوز چالش های فراوانی دررابطه باتوزیع سم عقرب میان گیاهان وشناخت بیشترکاربردهای سم عقرب دربخش کشاورزی وجود دارد.
قدرت شفابخشی سم عقرب که در در نیش عقرب وجود دارد می تواند به سلامت افراد و بهبود زخم آنها کمک کند. بعضی از سم های عقرب تولید شده توسط عقرب تنها روی سلول های پستانداران موثر است که احتمالا نوعی مکانیسم دفاعی بوده و می تواند روی انسان نیز موثر باشد. بررسی ها نشان می دهد، سم عقرب می تواند ترکیبات سمی سلول ها را از بین ببرد. به این ترتیب پپتیدی که از زهر عقرب استخراج می شود، برای هدف گیری، درمان و مهار سلول های سرطانی قابل استفاده است. پژوهش گران اعلام کردند همچنین زهرعقرب می تواند جایگزین مناسبی برای داروهای مسکن قوی به منظور کاهش درد بیماران باشد، تحقیقات دانشمندان درخصوص شیوه های نوین ابداع داروهای مسکن جدید با منشأ ترکیبات طبیعی، نشان داد مواد سمی پپتیدی موجود در سم عقرب، در دستگاه عصبی و ماهیچه ای واکنش نشان می دهد. هم اکنون محققان در حال بررسی نحوه تعامل سم عقرب در سطح مولکولی هستند و می کوشند از این طریق مسکن هایی ابداع کنند که همانند ترکیبات طبیعی زهرعقرب عمل می کنند. هدف از این تحقیقات تولید داروهایی با منشأ طبیعی و بدون استفاده از ترکیبات مصنوعی به منظور کاهش عوارض جانبی آنها در میان بیماران است که سم عقرب برای ساخت این ترکیبات دارای پتانسیل بالایی بوده، اما هنوز بسیار ناشناخته است و همچنین قدرت شفابخشی در روغن عقرب هم وجود دارد.
سم عقرب اکثر عقرب های سمی باعث نابودی گلبولهای قرمز خون می شود و در محل عقرب گزیدگی نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می کند، گر چه بطور متناقص سم عقرب بعضی از انواع کشنده ی عقرب مثلCentruroids باعث علائم موضعی و تورم زیاد در افراد عقرب گزیدگی شده نمی شود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به زهرعقرب آسیب پذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری می باشند .علاوه بر آسیب به گلوبولهای قرمز، زهر عقرب علائم عصبی نیز ایجاد می کند که شامل: بی قراری، تشنج، راه رفتن نامتعادل، تکلم منقطع، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوست به لمس، انقباضات ماهیچه ای، درد شکم و کاهش کارکرد سیستم تنفسی است. عقرب گزیدگی :عقرب ها (Scorpion) وابسته به عنکبوتیان هستند . در دنیا گونه های متعددی عقرب وجود دارد که تنها تعدادی محدود عقرب برای انسان خطر ناک هستند .
عقرب بیشتر در آب هوای گرم و شب ها فعال هستند و به این علت رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری ازعقرب گزیدگی به خصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد . (مثل پوشیدن جوراب ، شلوار و کفش مناسب ، تکان دادن کفش و لباس قبل از پوشیدن و غیره ) سم عقربی به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده است (عقرب کوچک و زرد رنگ با یک توبرکول کوچک روی پشت , و به طول ۲.۵ تا ۷.۵ سانتی متر , که به آن عقرب جرار نیز گفته می شود ) .نکته : خطرناک ترین عقرب ایرانی، عقربی است به نام عقرب گاردیم که محل زیست آن عقرب خوزستان است . علایم و نشانه ها :پس از چند دقیقه از عقرب گزیدگی که عموماً در اندام ( دست و پا ) اتفاق می افتد علایم زیر مشاهده می شود: • درد , تاول , قرمزی , تورم .
با گذشت چند ساعت از عقرب گزیدگی ، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود : • تند شدن نبض • بالا رفتن فشار خون • سرگیجه ، حالت تهوع و استفراغ • بی اختیاری ادرار و مدفوع • تنگی نفس • تشنج • افزایش ترشح بزاق. عقرب گزیدگی اغلب خطر ناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه ها ی موضعی در محل عقرب گزیدگی می گردد. با این وجود باید کمک های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطر ناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت با سم عقرب را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد .کمک های اولیه • ارزیابی صحنه حادثه ، دور کردن عقرب یا پرهیز از خطر ، در خواست کمک در صورت لزوم • ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک های اولیه ضروری در صورت لزوم • بی حرکت نگه داشتن مصدوم عقرب گزیده و ثابت نگه داشتن عضو عقرب گزیده شده • کمپرس سرد ( نکته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام خود داری کنید . ) • استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم عقرب ( در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص , استفاده از ساکشن و یا مکیدن محل عقرب گزیدگی توسط دهان می باشد ). • انتقال سریع به مرکز درمانی در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت بانیش عقرب در مراکز درمانی از پادزهر زهرعقرب برای خنثی سازی سم عقرب و درمان فرد استفاده می شود .البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود . در مورد بریدن و مکیدن محل زخم که با سم کژدم آلوده است با دهان توافق نظر وجود ندارد . بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده ای استفاده از این روش را مجاز می دانند
در برخی از کتب بستن بالای محل گزش عقرب با هدف تاخیر در جذب سم عقرب توصیه شده است . برای این کار باید : ۱- از پارچه , باند یا یک وسیله ی مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی متر استفاده کنید . ۲- پارچه , باند یا وسیله مورد نظر را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش عقرب با سم عقرب ( یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است )را ببندید . ۳- پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاه رگی در اندام مربوطه گردد . توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخ رگی اندام مبتلا گردد . به این منظور , پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد. توجه : در صورت نزدیک بودن مراکز درمانی بهتر است بدون فوت وقت و انجام اقدامات اضافی مصدوم الوده با سم عقرب را هر چه سریع تر به مراکز درمانی منتقل کنید . عقرب گزیدگی در افراد پیر , کودکان , نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است . همچنین اگر عقرب گزیدگی متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم الوده با سم عقرب باشد , خطرناک تر از عقرب گزیدگی اندام ( دست و پا ) خواهد بود.
به یاد داشته باشید که علایم عقرب گزیدگی با عقرب گاردیم در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و مسئله عقرب گزیدگی اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد الوده به سم عقرب به مراکز درمانی می گردد . اما مراجعه فرد عقرب گزیده به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیرکسی که الوده به سم عقرب است می تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت , از بین رفتن بافت های بدن در محل عقرب گزیده یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد